Lịch sử hình thành tiền và các giai đoạn phát triển của tiền tệ

Hiện nay, còn nhiều người vẫn chưa biết đến lịch sử hình thành tiền và các giai đoạn phát triển của tiền tệ, điều đó dẫn đến thiếu nhận thức thông tin về tiền tệ khi mà thế giới ngày một xoay chuyển mạnh mẽ và hiện đại hóa hơn bởi cuộc cách mạng công nghệ 4.0 đang diễn ra toàn cầu…

Tổng quan bài viết này Lộc sẽ tổng hợp lại về quá trình phát triển và lưu thông của tiền tệ trên thế giới để bạn đọc dễ dàng hiểu hơn.

Trước khi các bạn tìm hiểu về các loại tiền hiện đại trong tương lai, bạn cần phải hiểu tiền tệ ra đời từ khi nào và tiền tệ đã có những bước đột phá như thế nào từ xưa đến hiện nay.

Tổng quan về lịch sử hình thành tiền

1. Tổng quan tiền tệ

Tiền được xem là một trong những phát minh đột phá và quan trọng đối với sự phát triển của con người.

Tiền là vật quy ước giá chung, là thước đo giá trị, là công cụ tích trữ,… giúp cho việc giao thương, mua bán hay trao đổi của con người trở nên dễ dàng hơn rất nhiều.

2. Lịch sử hình thành tiền

Tiền tệ đã phát triển qua nhiều giai đoạn và ngày càng trở nên thuận tiện hơn cho con người sở hữu và sử dụng. Tính từ thời kì hoang sơ nhất, chính là giai đoạn tiền tệ bắt đầu hình thành cho đến ngày nay bao gồm 7 loại tiền:

1. Hàng đổi hàng (chó đổi bò, trâu đổi heo,…)
2. Vật đổi hàng (vỏ sò/vỏ ốc đổi hàng tiêu dùng,…)
3. Tiền vàng (những đồng vàng, thỏi vàng,…)
4. Tiền kim loại (tiền xu)
5. Tiền giấy (bao gồm polime)
6. Tiền điện tử và bán điện tử (ví điện tử, internetB@nking,…)
7. Tiền mã hóa kỹ thuật số (Bitcoin, Ethereum, Litecoin, Dashcoin…) có tên gọi quốc tế là crypto currency

Các loại tiền hiện còn đang được lưu hành và sử dụng trên thế giới là tiền vàng (3), tiền kim loại (4), tiền giấy (5), tiền bán điện tử và điện tử (6), tiền mã hóa (7)

=> Hiện tại, dù đã ra đời lâu nhưng bắt đầu từ năm 2017 đến nay thì tiền kỹ thuật số đang thịnh hành nhất và trở thành xu hướng của thế giới vì đỉnh điểm thị trường này đã chạm mốc hơn 900 tỷ Mỹ Kim.

Để hiểu hơn về từng loại tiền tệ, bạn hãy đọc tiếp xuống dưới nhé.

Lưu lượng của tiền tệ

Tiền xu và tiền giấy ở mỗi quốc gia, vùng lãnh thổ có sự khác nhau về hình thức lưu hành và giá trị của chúng. Đến hiện nay thì đã có khoảng 180 loại tiền tệ khác nhau lưu hành trên toàn thế giới.

Xem danh sách các loại tiền tệ.

Ngoài những loại tiền tệ tiền mặt ở trên thì còn có đến hơn 5000+ loại tiền mã hóa ra đời để phục vụ cho công nghệ hiện đại 4.0 ngày nay với công nghệ Blockchain và Smart Contract.

Xem danh sách tiền mã hóa.

Mức độ thông dụng của tiền tệ

Hiện nay tiền giấy là loại tiền tệ thông dụng được sử dụng rộng rãi nhất, bởi nó có giá trị quy đổi chung mà vẫn chưa có bất kỳ loại tiền tệ nào thay thế được.

• Nếu bạn muốn sử dụng tiền trong tài khoản hay thẻ ngân hàng bắt buộc phải có tiền giấy trong tài khoản và có giá trị dương để sử dụng.
• Bạn muốn chi tiêu trong thẻ tín dụng thì cuối tháng vẫn phải ra ngân hàng thanh toán tiền mặt hoặc chuyển khoản thanh toán bằng giá trị của tiền mặt bạn có.
• Bạn muốn mua vàng bạn cũng phải dùng tiền giấy và ngược lại có thể dùng vàng bán lại ra tiền giấy.
• Thậm chí bạn muốn mua tiền mã hóa như Bitcoin hay Ethereum thì bạn vẫn phải sử dụng tiền mặt để mua những loại tiền mã hóa thông dụng trên thì mới có thể quy đổi ra các loại khác tại Remitano hoặc T-Rex Exchange.

Mặc dù vậy, nhưng tiền mã hóa chưa được 1 số quốc gia chấp nhận là tiền và cấm lưu thông, trong đó có Vietnam.

Vào tháng 08/2017 thì Vietnam đã bắt đầu phê duyệt và ban hành luật lệ ảo (tiền mã hóa) để chống các hình thức lừa đảo, gian thương, rửa tiền,… có thể nói điều này cũng đúng, nhưng cần rõ ràng.

Còn ở trên thế giới ngày nay thì đã có rất nhiều quốc gia chấp nhận cho tiền mã hóa lưu thông và ban hành luật lệ riêng, thậm chí là đồng tiền giao dịch chính tại một số ít đất nước.

Vì vậy nên tiền mã hóa mới có một giá trị cực kỳ tiềm năng và lượng lưu trữ của cộng đồng cực lớn, đơn cử là Bitcoin (BTC) hiện nay đã có giá dao đồng từ $5000 – $8000 (đỉnh $17.000+) Ethereum (ETH) đạt $200-$500 (đỉnh $1.300+).

Hiện nay, nhiều người vẫn thường hiểu lầm đó là tiền ảo, mà tiền ảo là một loại xu cho các máy chơi game của trẻ em và nó không hề có giá trị thương mai cộng đồng cũng như giá trị của nó không thật tế. Còn tiền mã hóa lại có giá trị và có thể thương mại.

Riêng về tiền mã hóa (tiền kỹ thuật số) thì mình đã có một bài phân tích sâu cho các bạn hiểu hơn tại đây: Cryptocurrency là gì? Lịch sử hình thành và hoạt động của Cryptocurrency

Cột mốc đánh dấu giai đoạn phát triển của tiền tệ

Infographic dưới đây sẽ tổng hợp các mốc phát triển của đồng tiền trên thế giới, mời các bạn cùng xem qua nhé.

Phân tích các giai đoạn phát triển của tiền tệ

Giai đoạn 1: Tiền được làm bằng hàng hóa

1. Tiền là hàng hóa

Trong thời kỳ cuối xã hội nguyên thủy, đầu xã hội nô lệ, tiền tệ được biểu hiện như là những hàng hóa khác nhau như là những vật dụng quan trọng nhất hay những đặc sản quý hiếm của địa phương như gia súc, da thú và những loại vỏ sò, vỏ ốc để định giá trị.

Mãi tới sau này, khi có sự phát triển của lực lượng sản xuất thì con người tiến hành khai thác từ đất và tìm được các kim loại quý hiếm như sắt, chì, bạc, vàng… thì chúng cũng được tham gia và công nhận như một loại tiền (hiện kim).

Tuy nhiên, nó lại có nhược điểm, đó là một hình thức trao đổi đơn giản, bộc phát và diễn ra trong phạm vi hạn hẹp, chỉ chủ yếu là giữa các biên giới địa phương, công xã. Nó cũng bị giới hạn về mặt quy mô, khối lượng, không gian và về mặt thanh toán khá nhiều.

2. Tiền là vàng

Xét tới VÀNG thì nó có những lợi thế hơn hẳn các kim loại khác.

Ưu điểm: Lợi thế của vàng trong việc thực hiện các chức năng của tiền tệ ở chỗ…

• Vàng có tính đồng nhất cao, tạo thuận lợi cho việc đo lường, biểu hiện giá cả hàng hóa trong quá trình trao đổi.
• Dễ phân chia mà không ảnh hưởng đến giá trị vốn có của nó.
• Dễ mang theo (chỉ cần 1 trọng lượng nhỏ của vàng cũng có thể mua được một khối lượng hàng hóa lớn).
• Thuận tiện cho việc thực hiện chức năng cất trữ của tiền tệ (ít bị hao mòn).
• Có khả năng tăng trưởng giá trị trong tương lai.

Nhược điểm: Bên cạnh các ưu điểm vốn có thì vàng còn có nhiều nhược điểm đáng nói như…

• Cùng với thời gian thì giá trị của vàng càng lớn hơn, đến mức nó khó có thể chia nhỏ ra để tiến hành mua bán như thông thường được nữa.
• Sản xuất hàng hóa ngày càng phát triển, trên thị trường cần có một khối lượng vàng để đúc tiền, việc khai thác vàng ngày càng khó khăn và khan hiếm hơn nên dẫn đến không đủ khối lượng vàng để đưa vào lưu thông trao đổi nữa. Nó thường được dùng để lưu trữ.

Ví dụ: Hàng ngày có khoảng 3600 tỷ USD được dùng để trao đổi buôn bán hàng hóa giữa các nước trên thế giới, vậy nên với lý do như trên nếu dùng vàng để trao đổi trở nên khó thực hiện hơn.

Giai đoạn 2: Tiền là phù hiệu (tín tệ)

Trong lịch sử hình thành tiền thì có 4 loại được xem là tiền như sau:

1. Tiền mặt

Đây có thể coi là bước phát triển có nhiều tiến bộ trong xã hội loài người khi nói về lịch sử hình thành tiền. Chúng ta có thể dẫn chứng qua một vài ví dụ, sau đó rút ra nhận xét về ưu, nhược điểm của hình thức tiền mặt này nhé.

Ví dụ: Ở Việt Nam ta vào thời Hồ Quý Ly, khi mà triều đại bắt đầu xuất hiện tiền giấy, người dân muốn có tiền phải mang vàng đi trao đổi, điều này gặp phải phản kháng bởi mọi người cho rằng nhà vua muốn vơ vét của cải mà không nhìn thấy sự tiến bộ của việc sử dụng tiền giấy.

Ưu điểm:

• Dễ mang theo làm phương tiện thanh toán trao đổi.
• Thuận tiện khi thực hiện chức năng phương tiện dự trữ của cải dưới hình thức giá trị.
• Bằng cách thay đổi các con số trên mặt đồng tiền thành một lượng giá trị lớn hay nhỏ được biểu hiện.
• Bằng chế độ độc quyền phát hành giấy bạc với những quy định nghiêm ngặt của Chính phủ, tiến giấy có thể giữ được giá trị hàng hóa.

Nhược điểm:

• Với trình độ sản xuất ngày càng phát triển, khối lượng hàng hóa và dịch vụ đưa vào lưu thông ngày càng nhiều hơn dẫn đến việc trao đổi mua bán hàng hóa bằng tiền giấy đôi khi trở nên bất tiện, không đảm bảo tính kịp thời trong trao đổi tiền qua lại trong giao thương giữa người mua và người bán.
• Chi phí quản lý, chi phí lưu thông tốn kém nhất là những nước sử dụng khối lượng tiền giấy lớn thì quá trình hạch toán càng trở nên phức tạp.

Do đó, để đơn giản hóa thì người ta đã đưa đồng tiền lên một mức tiến bộ hơn là tiền ghi sổ lưu trữ, lưu thông thông qua các tổ chức tài chính trung gian gọi là hệ thống ngân hàng (BANK).

2. Tiền ghi sổ

Tiền ghi sổ (nó còn được ví là tiền bán điện tử) là đồng tiền được thực hiện bằng các bút toán Nợ và Có trên tài khoản ở một ngân hàng (các bạn học kế toán chắc sẽ hiểu bút toán này).

Hiện nay, ở những nước có nền kinh tế thị trường phát triển, trình độ công nghệ ngân hàng hiện đại, đồng tiền ghi sổ chiếm từ 90% đến 95% tổng lượng tiền trong lưu thông trong nước.

Ưu điểm:

• Làm giảm đáng kể chi phí lưu thông tiền mặt, giảm chi phí cho xã hội (VD: Trên thực tế một máy in tiền có thể trị giá lên đến 7 triệu USD nhưng vẫn có những đồng tiền giả xuất hiện trong lưu thông, do vậy tiền ghi sổ khắc phục nhược điểm này).
• Thuận tiện cho những đối tượng thanh toán qua ngân hàng.
• Bảo đảm an toàn trong việc sử dụng đồng tiền hơn, hạn chế tiêu cực khi cá nhân hay tổ chức muốn tiêu những khoản tiền bất chính, những bút toán luôn có lưu lại lịch sử (history)
• Tạo điều kiện thuận lợi cho ngân hàng Trung Ương trong việc quản lý và điều tiết lượng tiền cung ứng.

Nhược điểm:

• Chi phí của việc sử dụng loại tiền này lớn do phải sử dụng và bảo quản, lưu trữ khối lượng sổ sách lớn và trong thời gian dài (thời gian = 5,10 năm …).

3. Tiền điện tử

So về bản chất thật thì tiền điện tử vẫn như tiền bán điện tử, vì tương đương giá trị sử dụng tiền mặt chứ chưa phải là 100% tiền điện tử.

Và tiền điện tử vẫn như là tiền ghi sổ nhưng thể hiện qua hệ thống tài khoản được nối mạng vi tính.

Hình thức sử dụng các loại thẻ như (thẻ ghi nợ; thẻ tín dụng hiện đang được sử dụng phổ biến ở Việt Nam và các quốc gia trên thế giới hiện nay).

Ưu điểm:

• Thanh toán nhanh, không cần tiền mặt, không cần soạn thảo và viết giấy tờ.
• Đồng tiền của các quốc gia trở thành đồng tiền quốc tế như USD, EURO và nó cho phép thanh toán trên phạm vi quốc tế.

Nhược điểm:

• Việc sử dụng đòi hỏi phải có hệ thống công nghệ thông tin phát triển và mở rộng.
• Dễ bị mất cắp nhất là trong trường hợp bị lộ mã số PIN (mã số bí mật của thẻ ngân hàng cấp cho khách hàng đăng ký sử dụng thẻ).
• Thẻ VISA có 3 chữ số CVV2 phía sau bảo mật dễ bị lộ.
• Yêu cầu người sử dụng phải được chỉ dẫn hoặc đào tạo

4. Giấy bạc

Căn cứ theo tính chất phát hành và lưu thông thì sự phát triển của tiền tệ được chia làm 2 giấy bạc:

• Giấy bạc tài chính

Ra đời dựa trên cơ sở nhu cầu chi tiêu của ngân sách nhà nước => dễ dẫn đến sự lạm phát như ngày nay.

Ngày nay hầu hết các nước không còn sử dụng con đường này nữa, ngoại trừ Singapore và một ít quốc gia. Đa số các nước sử dụng theo con đường giấy bạc ngân hàng.

• Giấy bạc ngân hàng

Được ra đời thông qua hoạt động của hệ thống ngân hàng.

Trước thế kỷ 19, do các ngân hàng Thương Mại phát hành tiền để cho vay.

Từ cuối thế kỷ 19 cho đến nay, việc phát hành theo quy trình ngược lại: “ngân hàng Trung Ương thực hiện chức năng phát hành tiền, đưa tiền vào lưu thông thông qua hoạt động của các ngân hàng Thương Mại“.

Vậy là Lộc đã hoàn tất chia sẻ cho các bạn về lịch sử hình thành tiền và các giai đoạn phát triển của tiền tệ để giúp bạn am hiểu hơn về tiền tệ các loại cũng như giá trị trong quá khứ của chúng được hình thành cho tới nay.

Bạn có thể liên hệ với Lộc Nguyễn qua trang cá nhân hoặc để lại bình luận bên dưới để cùng thảo luận, mình sẽ giải đáp trong đa 12-24h, trừ khi mình bận sẽ lâu hơn xíu.

Từ khóa để tìm kiếm lại bài viết này: các giai đoạn phát triển của tiền tệ, lịch sử hình thành tiền, tiền ảo, tiền điện tử, tiền giấy, tiền kỹ thuật số, tiền mã hóa, tiền mặt, tiền vàng, tiền hình thành khi nào